معرفی
در مورد معنی واژه پرداز با مراجعه به لغت نامه به تعاریف زیر دست میابید. در واقع واژه پرداز با توجه به کاربرد آن در هر کلمه و عبارتی معنی متفاوتی دارد. پرداز یکی از آن واژه هایی است که با سایر واژه ها ترکیب شده و مفهوم جدیدی را می آفریند.
به مفهوم سازنده. به اتمام و انجام رساننده مانند چهره پرداز.
خالی و تهی کننده مانند کیسه پرداز و خانه پرداز.
تحریر باریک که گرد تصویر و نقوش مصوران میکشند چنانکه بر تصویر برگ بجای رگهایش خطوط سازند.
آرایش.
مشغول شدن (لغت نامه دهخدا)
در اصل تمام کلماتی که در هنر یا صنایع مختلف به کار می روند هر کدام با دلیل و معنای خاصی می باشند. هنرمند ، صنعتگر و افرادی که کار مفیدی انجام می دهند معمولا با مفهوم و معنا نیز درگیر هستند تا بتوانند پیام خود را تا حدودی از این طریق به مخاطب نیز منتقل کنند.
هنرمندان صنایع دستی نیز از این قاعده مستثنا نیستند. هنر پرداز به علت نقاشی و آرایش کردن ظروف مسی این نام را به خود گرفته است. اگر سایر هنرهای صنایع دستی را نیز بررسی کنید متوجه می شوید که پشت نام گذاری هر کدام چه دلیل و فلسفه ای نهفته است.
مس و پرداز، هنر نقاشی کردن با رنگ ها روی سطح مس می باشد.مس و پرداز، را تلفیقی از دو هنر در صنایع دستی به نام های مسگری و میناکاری می دانیم. از نظر سابقه، پیشینه و سابقه زیادی ندارد و در واقع یک هنر جدید است که توسط هنرمندان معاصر خلق شده است. ولی علیرغم سابقه کم آن، طرفداران زیادی پیدا کرده است. به اندازه ای این هنر محبوب و معروف شده است، که افراد زیادی اقدام به خرید آن کرده و حتی بسیاری از آنها، برای جهیزیه عروس هم مس و پرداز را خریداری می کنند.
شاید بخواهید با هنری که به نوعی مادر هنر مس و پرداز است آشنا شوید. پس در مورد هنر مینا کمی توضیح می دهیم. در حقیقت هر دوهم مس و پرداز و هم مینا ریشه و منشأ مشترکی دارند اما برخلاف خواستگاه مشترک و تشابهاتی که دارند معمولا در ساختن محصول پایانی دارای جلوه متفاوت ظاهری می باشند.
در هنر مس و پرداز که به نسبت هنر میناکاری قدمت کمتری دارد، شاهد تغییر زیادی در رنگ آمیزی و همچنین طراحی نقش و نگار بر سطح ظروف می باشیم. در واقع هنر مس و پرداز روایتی امروزی و معاصر از هنر اصیل میناکاری است که البته هنوز جای کار زیادی برای رشد و پیشرفت و تنوع وتکامل دارد که آن در اصل به نوع نگاه و تکنیک، امکانات و خواست جامعه بستگی دارد.
نسل جستجوگر این دوره طبعأ به دنبال تنوع، خلاقیت و نوآوری به خصوص در زمینه های هنری است و صنایع دستی و هنر میناکاری و بقیه گرایشات این صنعت از این قاعده مستثنی نیستند. در هنر مس و پرداز در مقایسه با هنر میناکاری می توان به تفاوت های عیانی اشاره کرد که در ادامه مطالب بیان می شود.
میناکاری
رنگ آمیزی و نقاشی بر روی ظروف مسی با رنگ های آبی، سبز و قرمز انجام می شود که پس از آن هم ظرف رادر کوره ای به درجه حرارت 400 تا 500 قرار می دهند تا رنگها تثبیت شوند. به همین خاطر است که میناکاری را هنر خاک و آتش نام گذاری کرده اند. اصفهان به عنوان یکی از قطبهای صنایع دستی ایران در هنر میناکاری نیز شهره عام و خاص می باشد. هنر مینا آینه ی طبیعت، باغ های ایرانی، آسمان آبی، دریای نیلگون، عرفان و رمز و رازهایش، همه و همه نمودی چشم نواز در آثار باارزش و بی همتای هنر-صنعت میناکاری دارند.
تفاوت مس و پرداز با میناکاری!
هرچند مراحل کار مس و پرداز به ظاهر کمتر از مراحل کار میناکاری است ولی در این جا مواردی مانند خلاصه تر شدن مراحل کار و حذف مراحلی از کار مثل سوهان کاری و پرداخت باعث می شود که هنرمند پرداز با دقت و ظرافت نقش را بر سطح کار رسم و رنگ آمیزی کند.اما وجه تمایز مشخص محصولات میناکاری و مس و پرداز را می توان در طراحی، نقاشی و رنگ آمیزی آن بیان کرد.
در محصولات میناکاری معمولا از رنگ آبی در تونالیته های گوناگون آن بهره برده می شود، نقوش همه سطح کار را یکنواخت پر میکندو المان ها موج وار از مرکز به سمت لبه ها و حاشیه کار منظم و یکنواخت کشیده می شود. میناکاری همانطور که از معنای لغوی آن برمی آید الهام گرفته از آسمان و گنبد آبی است. تضاد رنگی در آن چندان دیده نمی شود و محصول عمدتا به رنگ آبی و سفید طراحی شده است.
گل و مرغ ها و خطوط اسلیمی و دوار و بته جقه های به کار رفته در محصول میناکاری خیلی ظریف و مینیاتوری طراحی و کشیده می شود. این ویژگی ها در محصولات مس و پرداز دیده نمی شود بلکه آن روی سکه ی زیبایی و خلاقیت و رنگ آمیزی را در این قبیل از محصولات میتوان ملاحظه کرد. طراحی در مس و پرداز درشت تر، با خطوط و دوایر کمتر ولی برجسته تر و واضح تر انجام می شود، درنتیجه زمینه رنگی محصولات مس و پرداز بیشتر از رنگ تیره سورمه ای و به عبارتی آبی تیره شکل می گیرد و گل و بته های طراحی شده بزرگتر و البته با رنگ های متضاد نارنجی، قرمز و … بر ظروف نقش می بندند.
شیوه نگهداری
وقتی محصولات مس و پرداز تولید می شوند در پایان کار یک لایه پلی استر روی آنها کشیده می شود. ولی با این وجود باید در نگهداری و مراقبت از آن ها نیز مواردی را در نظر گرفته و رعایت کنیم تا عمر بیشتری داشته باشند.
در بین نکات نگهداری و مراقبت از محصولات مس و پرداز، مهمترین نکته پیشگیری از وارد شدن ضربه و صدمه به ظروف مس و پرداز است. ضربه و تغییر فرم اصلی ترین عامل خراب شدن صنایع دستی مس و پرداز است.
موارد مهم دیگر که به ظروف مس و پرداز آسیب می زند و طول عمر آن ها را کاهش می دهد عبارتند از :
- نور مستقیم خورشید
- به کار بردن از مواد شیمیایی و شوینده قوی
- حرارت بالا
- برای تمیز کردن و شستشوی این ظروف از پاک‌کننده‌های ملایم و دستمال نخی و نرم استفاده کنید.
- شوینده‌های شیمیایی قوی امکان دارد به سطح محصول مس و پرداز و همچنین بخش پرداز شده آن آسیب برساند.
- در صورتی که می خواهید غذاها و یا نوشیدنی‌های گوناگون درون این ظروف قرار دهید دقت داشته باشید از ماندن طولانی مدت غذاها و یا نوشیدنی‌های اسیدی و ترش در آن ها خودداری کنید.
- از اسکاچ‌های زبر، سیم ظرف‌شویی و هر گونه ابزار خشن برای تمیز کردن این ظروف اصلا استفاده نکنید.
اگر از بعضی از این محصولات مثل شیرینی خوری مس پرداز یا گز خوری مس و پرداز برای پذیرایی‌ها در مهمانی ها استفاده می‌کنید ، دقت کنید که بخش های پرداز شده آنها حساس تر هستند. در نتیجه برای این قسمت ها هم دقت لازم را داشته باشید و مانع از هرگونه ضربه و یا برخورد آن ها با سایر اشیا شوید.